Stefanus (2011) 26 december

×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 419 niet laden
Hnd. 6: 8-10, 7: 54-60; Ps. 31; Mt 10: 17-22.

Dat is nogal wat, wat Jezus Zijn volgelingen, en DUS ook ons adviseert: ''Neemt u in acht voor de mensen.'' Zeker als je de zin leest, die er aan vooraf gaat: ''Zie, Ik zend u als schapen tussen wolven. Weest dus omzichtig als slangen en argeloos als duiven.''. Is het strijdig met dat andere vermaan van Jezus, om, als je op de ene wang wordt geslagen, om dan de andere wang toe te keren ? Ik denk het niet. Het is wel een waarschuwing, dat Hem volgen en leven volgens Gods gebod niet door iedereen in dank wordt afgenomen. Een waarschuwing trouwens, die Hij vele malen geeft *.

Het doet mij denken aan de dag dat ik gedoopt en gevormd werd: 14 januari 2001 in de Tichelkerk aan de Lijnbaansgracht. Ik was al 65; beter laat dan nooit. Bloednerveus was ik en sommigen onder u zullen 65 jaar oud vinden, maar toen ik eenmaal was opgenomen in het mystiek lichaam van Christus voelde ik mij jonger dan ooit. Tegen mijn gewoonte liep ik in een hoogst formeel pak; alleen droeg ik in plaats van een stropdas een prachtig geëmailleerd kruis: een cadeautje van een goede vriendin. En dat droeg ik 's middags nog steeds.

In een euforische stemming betrad ik die middag een vernissage in Amstelveen in het Cobramuseum, waar de nog bejaarder schilder Leo Schatz nieuw werk toonde. In dat museum ontmoette ik een oude vriend, die met uitpuilende ogen naar dat kruis keek en toen uitriep: ''wat doe jij met dat hakenkruis om je nek ?''. Weinig subtiel, maar duidelijk; en schelden doet geen pijn. En later voegde een andere vriend mij toe: ''ik heb vandaag een vriend verloren''. Leed mijn euforische stemming er onder ? Nee, helemaal niet.

Het was ook allemaal niet zo erg. Die weerzin tegen het geloof in de Enige, het volgen van Zijn Zoon - het hoort er als het ware bij, en het valt zeker mee als je het bijvoorbeeld vergelijkt met het levensgevaar dat christenen lopen in moslimlanden of in een communistische dictatuur als Noord-Korea. Wereldwijd vormen christenen al tijden de meest vervolgde religieuze gemeenschap. Herhaalt de geschiedenis zich ?

Want heel toepasselijk vieren wij vandaag het feest van de eerste martelaar, de Heilige Stephanus, een mooie man als ik mag afgaan op schilderijen uit renaissance en barok, maar dit terzijde. Aasia Bibi werd recent, in de 21e eeuw, in Pakistan op grond van de blasfemiewet van 1986 ter dood veroordeeld voor iets wat zij niet gedaan had; de werkelijke reden was dat zij christen is. Moslims, die zich willen bekeren tot het christendom riskeren in tal van landen de doodstraf. In veel van die landen worden christenen in volksgerichten gelyncht om hun geloof.

Het is wel eens anders geweest. Ooit vervolgden christenen andersdenkenden te vuur en te zwaard. Inquisitie, kruistochten, jodenvervolging, het uitmoorden en tot slaaf maken van hele volkeren in de naam van God - het zijn inktzwarte bladzijden in de geschiedenis van de kerk. De wantoestanden, waarvan sommige media en andere opiniemakers dezer dagen zo smullen, vallen daarbij bijkans in het niet. Het begon al toen keizer Constantijn het christendom tot staatsgodsdienst degradeerde. Mag je zeggen dat wij nu een koekje van eigen deeg krijgen ?

Je kunt het ook anders benaderen. In het door de Nationale Raad voor de Liturgie uitgegeven boek ''getuigen voor christus'', over rooms-katholieke bloedgetuigen uit Nederland in de 20e eeuw, wordt paus J.P.II aangehaald. Hij wijst er in een apostolische brief uit 1994 op dat de vroege kerk werd geboren uit het bloed van de martelaren, en dat die latere staatskerk van Constantijn er zonder hun inzet nooit geweest zou zijn. En zijns inziens is de kerk aan het eind van het 2e millennium opnieuw een kerk van martelaren geworden.

Is dat zo ? Het lijkt in het Europa van 2011 zo overdreven maar vergeten wij dan de martelaren in de vorige eeuw ? Namen als die van de Karmeliet Titus Brandsma of de Karmelietes Edith Stein kennen wij allemaal, maar in het zojuist geciteerde boek lees je over tientallen priesters en andere christenen, die hun geloof eveneens met de dood bekochten. En dan rijst de vraag: hoe zou het zijn wanneer wij WEL in levensgevaar zouden verkeren als gevolg van ons geloof ? Zouden wij standvastig zijn wanneer het de aardse dood betekent ?

In die oorlog van '40 – '45 waren er niet veel, die bereid waren hun leven te geven voor Datgene waarin zij geloofden, maar zij waren er. Ik ben van voor de oorlog, maar ik was te jong om toen in het verzet te gaan. Ik beperkte mij tot het rondbrengen van het illegale krantje Trouw, zonder te weten trouwens dat ook dat een linke zaak was, maar ik was 8 jaar; wist ik veel. Als ik nu eerlijk ben tegenover jullie, en ook tegenover God en mijzelf - dan moet ik erkennen dat ik mijn aardse bestaan liever niet afsluit als martelaar.

Maar kritiek van de buitenwacht - daar ben ik eigenlijk vaak wel blij om. Als het verstandige kritiek is - dan dwingt het mij om te bezinnen waar ik als gelovige mee bezig ben. En als het de domme smaad of laster is van mensen, die zoals dezer dagen ongehinderd door kennis van zaken andermans onbenulligheden nakakelen - dan is het een mooie uitdaging: blijf ik er rustig bij en reageer ik positief ? Als dat lukt - dan zal vaak blijken dat ik aan die mensen mijn boodschap kwijt kan. Zou het niet zo zijn dat ons geloof zeer gebaat is bij weerstanden ?

Kritiek, zelfs ongerechtvaardigde kritiek sterkt je karakter. Wij mogen ook niet verwachten dat er alleen maar positief wordt gereageerd op onze kerk, op ons geloof. Tenslotte was en is er echt wel een en ander mis in onze gemeenschap. Tegenwoordig hoor je weer veel klagen over toenemende intolerantie. De klagers veronderstellen die intolerantie meestal bij de anderen, zelden bij zichzelf. Zijn wij zelf zo tolerant ? Ik wil intussen nog een stap verder gaan.

Vieren wij vandaag de eerste marteldood van een bekeerling tot Christus - voor onze joodse broeders & zusters is het vandaag de 6e dag van het chanoekafeest. Ook chanoeka heeft te maken met martelaarschap, maar het is nu toch vooral een feest van het Licht, van de overwinning van het goede op het kwade. Het verhaal van chanoeka wordt beschreven in de bijbelboeken Makkabeeën (1 Mak 4: 36-59; 2 Mak 10: 1-8), die in onze bijbel wel zijn opgenomen en niet in de protestantse en ook niet in de canon van de joodse bijbel, de TeNaCh. Het herdenkt de reiniging en de 8 dagen durende herinwijding van de tempel in Jeruzalem in het jaar 165 v.Chr. .

Vergeleken met de problemen die wij christenen soms hadden en hebben - dat is helemaal niets vergeleken met de vervolgingen die onze joodse zusters en broeders ondergingen. En toch vieren zij nu het feest van het Licht en ontsteken zij de kaarsen van de chanoekia. Jezus vierde het trouwens ook, zoals blijkt uit Joh. 10: 22-23. Ook ons kerstfeest is het feest van het Licht. Het leert ons dat wij christenen licht moeten uitstralen, zoals bijv. de H. apostel Paulus schrijft in zijn brief aan de gemeente van Filippi (Fil 2: 15), licht geven als de sterren.

Voor mijn gevoel sluit dat naadloos aan bij een tekst uit de KKK, de katechismus van de katholieke kerk, de aanhef van deel III ''het leven in Christus'' (nr 1691).

Die luidt: ''Christen, erken uw waardigheid. Aangezien u nu deel hebt aan de goddelijke natuur, onteer u niet door terug te keren naar de aftakeling van uw vroeger leven. Roep u in herinnering tot welk Hoofd u behoort en van welk Lichaam u lid bent. Herinner u dat u ontrukt bent aan de macht van de duisternis om te worden overgebracht naar het Licht en het Koninkrijk van God.'' .

Die tekst is rechtstreeks overgenomen uit een homilie van Leo de Grote (Serm.21: 2-3), de paus die in de 5e eeuw met het kruis de Hunnen onder Attila ervan weerhield Rome te veroveren. Later is Rome nog wel veroverd, geplunderd en verwoest, o.a. door een christelijke keizer en door christelijke koningen; die heidense Hun Attila had blijkbaar meer respect voor het kruis dan de christelijke vorsten.

Dat beeld van paus Leo raakt mij diep: die breekbare oude man, maar van een indrukwekkende waardigheid, die met het kruis en zijn diep geworteld geloof meer bereikte, dan de legers die later keizer Karel V niet buiten de Romeinse muren wisten te houden. En wat is zijn vermaning nog steeds actueel: ja, ons christenen past als leden van het mystiek Lichaam van Christus dignitas, waardigheid. Zo zij het, amen.
=========
* Zie bijvoorbeeld naast Mt 10: 22 ook Lc 21: 12-17 en Joh 15:18-19. Of Lc 6: 22 en Mt 5: 11. En ook het boek Handelingen en de brieven staan bol van dezelfde waarschuwing. En denk dan aan de laatste woorden van de H. Stefanus (Hand 7:60) ''Heer, reken hun deze zonde niet aan.''.