Ieder mens is uniek. Zelfs de wetenschap kan het met DNA-onderzoek aanwijzen dat elke mens iets unieks heeft. Dat mag dan voor ieder van ons een geruststelling zijn, toch verschillen we onderling ook weer niet zo geweldig: we worden geboren, we leven en we sterven zonder dat we in de toegemeten tijd ver boven het maaiveld hebben uitgestoken. Dat heeft z'n voordelen, want wat boven het maaiveld uitsteekt wordt meestal na korte tijd gelijk geschoren. Zo zijn mensen. Wie boven de middelmaat uitsteekt, kan op bewondering rekenen, maar ook op verzet en tegenstand. Of: hoge bomen vangen veel wind.

Toch zijn ze onmisbaar die sterren. Vooral onze tijd kent ze in allerlei soorten: Popsterren, filmsterren, voetbalsterren enzovoorts. We kijken naar hen op. We bewonderen eigenschappen die we zelf niet hebben (of die we zouden willen hebben): ze komen uit voor hun mening, ze zijn zelfzeker, mooi, vitaal, sterk, ...

Hetzelfde geldt voor onze helden. Helden zijn gewone mensen, zoals u en ik, maar die buitengewone moed lieten zien, soms op gevaar van eigen leven. Denken we aan de verzetshelden uit de oorlog, die we medailles geven en die nog elk jaar gehuldigd worden op wapenstilstandsdag. Of aan de agent die Hans Van Temsche tot stilstand bracht en zo nog erger leed kon voorkomen.

De helden confronteren ons met ons eigen gebrek aan moed. Ik heb eens een reportage gezien waar acteurs een scène opvoerden waarin een zwarte jongen werd geintimideerd door een skinhead in een volle treinwagon. Het was verbazingwekkend hoe veel mensen deden alsof ze het niet merken. Ze keken de andere kant op, ze gingen letterlijk ervan lopen.

In de lijn van sterren en helden staan ook de heiligen waar vandaag de aandacht op gericht wordt. Er zijn overeenkomsten, maar ook verschillen. Zij zijn degenen, die tegen de stroom van elke tijd in, al iets laten zien van die ideale wereld, Gods wereld, zoals door Jezus van Nazareth verkondigd en aangezet.

Verkondigers van die andere wereld: geen feestvierders, maar mensen die de arm slaan om verdrietigen, bekommerd om het recht van de zwakken, niet hard en zakelijk, maar zachtmoedig en flexibel. Zij worden beschreven in de acht zaligheden die we in het evangelie van vandaag lezen.
Het zijn sterren want ze steken boven het maaiveld uit, halen ons gemiddelde omhoog, maar schitteren niet, want dikwijls blijven ze zelf op de achtergrond en worden door niemand geprezen.

Het zijn helden, want ze zijn moedig en worden vaak naar het leven gestaan door een hele massa die uit is op enkele eigen gewin of macht. Maar ze gaan nooit over lijken zoals helden dat wel eens doen.

Heiligen zijn door de geschiedenis heen opgezadeld met zweem van zeemzoeterigheid, alsof ze met een aureooltje boven hun hoofd werden geboren. Dat hebben ze eigenlijk niet verdiend, want het zouden voorbeelden moeten zijn voor ons. En een porseleinen postuurtje daagt mij weinig uit tot navolging. Als we onze heiligen kunnen ontdoen van het zweverige aureool, als we er mensen van vlees en bloed kunnen in zien, dan begrijpen we wat die zaligsprekingen willen zeggen: arm naar de geest, zachtmoedig, hongerend en dorstend naar gerechtigheid, ...

Toch zijn er veel meer heiligen dan sterren of helden, "een menigte in witte gewaden, die niemand tellen kan" vertelt het Boek der Openbaring. Zij zijn de levende uitnodiging, de inspirators voor ons om mee te bouwen aan dat Gods Rijk. We kennen heiligen uit het verre verleden: de radicale maar altijd blije Franciscus, de naar waarheid zoekende Augustinus, de roekeloos hulpvaardige Pater Damiaan. Maar ook onze tijd heeft zijn heiligen, mensen naar wie we kunnen opkijken, zonder dat ze in ‘De Rode Loper’ zitten. Nog steeds zijn er jonge en oude mensen die vinden dat je beter kunt sterven voor een goede zaak dan leven voor een slechte.

Op deze Allerheiligendag worden ook wij uitgenodigd om boven de middelmaat uit te stijgen, niet om op te vallen, maar omwille van de gerechtigheid.