Zusters en broeders,
Vandaag is het de eerste zondag van de veertigdagentijd. Vroeger noemden we dat de vasten, nu dus niet meer. Maar inhoudelijk is er niets veranderd. Vasten of veertigdagentijd is een tijd van bezinning, van bekering, van groeien in geloof. En ook een tijd van bidden, van denken aan God en aan onze naasten. En een tijd van beter worden als mens en als gelovige.
Zoals we hoorden in het evangelie is dat een groeiproces waar ook Jezus doorheen moet. Hij is juist gedoopt door Johannes de Doper, een stem uit de hemel heeft gezegd: ‘Gij zijt mijn geliefde Zoon, in U vind Ik vreugde’, en nu wordt Hij door de heilige Geest naar de woestijn geleid, waar Hij zich over zijn openbaar leven als profeet van zijn Vader in de hemel moet bezinnen. Laat Hij zich daarbij leiden door de Geest van zijn Vader, of door de geest van zelfzucht en succes? Wordt Hij een krachtpatser, of wordt Hij een belichaming van Gods liefde, vrede en gerechtigheid?
Het zijn vragen waarmee Hij door de duivel wordt geconfronteerd. Wil Hij zijn macht misbruiken door de gekste mirakels te verrichten? Wil Hij een heerser zijn, een dictator die de hele wereld onderwerpt? Wil Hij God uitdagen door Hem te dwingen in alle omstandigheden voor Hem te zorgen? Of laat Hij zich alleen leiden door Gods liefde, vrede en gerechtigheid?
Misschien zijn we ons daar niet van bewust, maar het zijn verleidingen waarmee ook wij uitgedaagd worden. Want ook ons probeert de duivel te verleiden om zijn weg te gaan, en niet die van God. En bij die duivel moeten we ons geen gevaarlijk monster voorstellen dat in vuur van de hel moet overleven, nee, de duivel woont in onszelf en in de wereld waarin we leven.
En die duivel volgen we wanneer wij onze macht misbruiken. Onze macht als ouder, als kind, als volwassene. Onze macht wanneer we eisen dat anderen doen wat wij willen. Macht die geen rekening houdt met anderen, maar alleen met onszelf. Macht die ook heel sterk leeft in de wereld van vandaag. In dictators als Poetin die Oekraïne wil vernietigen, die Europa tot een vreselijke wapenwedloop dwingt, die op geen enkele manier rekening wil houden met andere mensen. En hij is helemaal niet alleen, integendeel, in heel veel landen krijgen zijn sympathisanten meer en meer macht, en brengen ze de wereldvrede in gevaar.
Sluiten wij ons daarbij aan? Willen ook wij de baas spelen, niet alleen over onze medemensen, maar ook over de aarde, het milieu, het klimaat? Over alles waarvan we kunnen profiteren zonder rekening te houden met de gevolgen? En eisen ook wij van God dat Hij ons altijd bijstaat, dat Hij doet wat wij vragen: dat we gezond zijn en welvarend, en als we dat niet zijn, is dat zijn schuld, want Hij zorgt niet goed voor ons.
Zusters en broeders, het is aan die vormen van machtsmisbruik, van onverschilligheid, van eigenbelang waaraan we in deze veertigdagentijd aandacht zullen besteden. We zullen ze bestrijden door te luisteren naar Gods woord en door te groeien in ons geloof, in onze liefde voor onze medemensen en voor het milieu en de natuur. Groeien om in alle opzichten betere mensen te worden die vol geloof, hoop en liefde kunnen toegroeien naar Pasen toe, dat heerlijke feest waarin we vieren dat ook onze dood, net als die van Jezus, zal overgaan in nieuw en eeuwig leven in de palm van Gods hand. Amen.