Een geschenk uit de hemel
Kerststallen zijn er in alle soorten en maten, in vele huiskamers en ook in kerken, waar de beelden wat groter kunnen zijn, en zelfs in de openlucht. Op straat is de eerste kerststal ontstaan, een levende. Franciscus van Assisi kwam in 1226 in het Italiaanse Greccio op het idee. "Ik wil de herinnering oproepen aan het Kind dat in Bethlehem geboren is, en zo goed mogelijk met eigen ogen de behoeftige omstandigheden zien waaronder het Kind te lijden had, hoe het daar in een kribbe op stro lag tussen een os en een ezel" zei hij.
Met kerst vieren we Jezus' geboorte in onze wereld. Wat zijn "de behoeftige omstandigheden" van onze tijd? Terugblikkend op 2009 denk ik aan de rampspoed die de kredietcrisis aan mensen over de hele wereld heeft gebracht. Amerikanen die hun huis moesten verkopen omdat ze de hypotheek niet meer konden betalen. Mensen die hun baan verloren of die als zelfstandig ondernemer te weinig werk hadden om nog goed van rond te kunnen komen. En nog zoveel meer, wereldwijd. Oorzaak? Geen toeval, maar het gevolg van een cultuur van graaizucht, van korte termijndenken bij mensen met vooral dollar- en eurotekens voor ogen. Een wereld waar je als directie een bonus krijgt, ook als je matig of slecht gepresteerd hebt. En waar de gevolgen worden afgewenteld op anderen en op de overheid. Economie als georganiseerde onverantwoordelijkheid. Bonussen: geen geschenk uit de hemel!
Het Kerstkind wordt in die wereld van ons geboren. Het is wel een geschenk uit de hemel. God is mens geworden in Jezus. Later is Hij gekruisigd. Maar Hij is verrezen uit de dood (Pasen) en Zijn Geest van liefde en gerechtigheid is uitgestort over de hele aarde (Pinksteren). Nog meer geschenken uit de hemel: de gaven van de Geest in ieder van ons. Door dit hele gebeuren is God verborgen aanwezig gekomen in onze wereld. Verborgen, maar wel actief aanwezig. Ons samenkomen in de kerk - ook met de kerst - is er mede op gericht de gevoeligheid daarvoor te ontwikkelen. Zijn er momenten geweest in 2009 dat we dachten: hé, hier is Gods Heilige Geest verborgen aan het werk? Waar moet u dan aan denken?
Ik dacht aan een bericht uit de krant. In Europa en de VS zijn topmensen door de kredietcrisis wakker geworden. Ze zitten in de directies van opleidingen voor managers in het bedrijfsleven. Onderwijs is daar vaak grootschalig en theoretisch.
De docent praat, de leerlingen luisteren. Men beseft nu dat morele vorming broodnodig is, niet als een apart vak bedrijfsethiek aan de marge, maar door alles heen. Voor morele vorming is juist debat nodig en discussie. Daar komt nu meer ruimte voor. Studenten moeten leren bij zichzelf te rade gaan: wat zijn mijn waarden? Wat vind ik maatschappelijk verantwoord ondernemen? En durf ik daar voor te staan, ook in de samenwerking met anderen?
In het bedrijfsleven is een derde van de personeelsfunctionarissen niet tevreden over het normbesef van de jonge mensen die binnenstromen. Ze vinden ze te veel gericht op carrière en status en te weinig op verantwoordelijkheidsgevoel en respect. Bedrijven moeten vaak afwegingen maken: de winst, behoorlijke lonen, beperking milieuschade, menselijke werkverhoudingen. Managers herkennen vaak niet dat de keuzes die ze maken ook morele keuzes zijn. Daar moet verandering in komen, zegt men nu.
Er is een spreekwoord dat luidt: "God schrijft recht langs kromme lijnen". Zou dit een voorbeeld zijn? Dat uit iets kwaads iets goeds voortkomt? Omdat God het wil, en omdat mensen daarvoor openstaan? Ik help het hopen. Of je nu langs rechte of kromme lijnen bezig bent, of je nu wel of niet een kerstpakket of bonus hebt gekregen; ik wens je mede namens het pastoraal team een gezegend kerstfeest toe en een gelukkig 2010.