Aanmaning (2004)

Heb u al eens zo'n brief ontvangen waar aan de buitenkant al opstaat :"Aanmaning "? Aan de binnenkant staat het nog eens en een verdubbeling van het eindbedrag als niet gauw betaald wordt. Da's schrikken! Als omstandigheden er toe leiden dat zulke rekeningen worden opgespaard dan kunnen ze een obsessie worden, ze gaan je achtervolgen. Schulden kunnen je in Nederland jarenlang achtervolgen. Vele mensen kennen het BKR Bureau Kredietregistratie, waar alle grote schuldbedragen worden bijgehouden. Als je een hypotheek wil hebben, weet de bank via de BKR al hoeveel je elders aan schulden hebt opgebouwd. Je hypotheek wordt genoteerd bij het BKR. Financiële schulden daar raak je niet zo maar in één keer vanaf. Schulden aflossen kan iets van jaren zijn , maar je kunt ze afkopen..

Morele schulden kun je niet afkopen, zijn niet aflosbaar. Als je iemand publiekelijk voor een idioot hebt uitgemaakt, kun je dat niet goedmaken met een cadeautje of door het later af te zwakken door hem of haar maar een halve idioot te noemen. Nog erger treft morele schuld degenen, die dronken een ander hebben aangereden. Zij dragen de schuld heel hun leven mee. Je kunt je schuld bewust zijn, berouw hebben, maar dat helpt niet van de schuld af. Zelfs het aanroepen van de goede God en ook Hem om vergeving vragen voor wat je een van zijn kinderen hebt aangedaan, het verandert daar niets aan. Wellicht wordt de schuld wel dragelijk als je je leven anders gaat inrichten. Veel meer is er niet meer te behalen.

Gelukkig heeft niet iedereen zo'n grove morele schuld te torsen. Wel kunnen we medeverantwoordelijk zijn voor scheve maatschappelijke verhoudingen. Dat kan het geval zijn als je een baan hebt of hebt gehad, als je instemt of ingestemd hebt met het systeem dat we kennen. Het systeem dat we de kinderen hebben voorgehouden: veel geld verdienen, een mooie auto rijden, ver weg op vakantie en spullen kopen, allemaal dingen die arme mensen zich niet kunnen permitteren. Wij profiteren van hun schandalig lage loon. Dat hebben we niet zelf zo geregeld, maar wie zwijgt, stemt toe. Soms kun je niet anders, maar het niet anders kunnen ontslaat niet van de medeverantwoordelijkheid voor het systeem waarvan sommige mensen de dupe zijn. Ook die schuld wordt slechts dragelijk als je probeert je leven anders in te richten. Er is nauwelijks veel meer te behalen. Het is een soort aflossen op levenslange termijn.

Je leven anders inrichten is zoeken naar wat God zou willen. In de bijbel heet dat sterven en weer herrijzen, het volgen van de weg van Jezus en het verlaten van het ballingsoord door de woestenij naar het land van melk en honing. Met al die beelden moest een ding duidelijk worden schuld raak je niet kwijt in een enkel gebed, niet door vasten of offergaven, door een keer zeggen: "Het spijt me". Het iets wat lang duurt, een heel leven anders inrichten, je in duizend kleine dingen afstemmen op het geluk en welzijn van je medemens, rechtvaardigheid en vriendschap zoeken. Hoe we ons leven zo kunnen richten is te leren van Jezus van Nazareth en gelukkig nog vele mensen na Hem en ook vóór Hem. Misschien dat wijzelf daarbij mogen horen. Als we aan het begin van elke viering in een kerk ons hoofd deemoedig buigen, schuld bekennen en bidden, dat de Heer zich over ons ontfermt, maken we een begin met de uitvoering van het plan dat leidt tot kwijtschelding van schuld. Het voornaamste deel van dat plan is dat we de mens die bedriegt in ons laten sterven, dat we de pocher die zich zou willen verrijken ten koste van armeren in ons laten doodgaan en dat we de nieuwe Mens naar het model van Jezus laten opstaan.