Men had het kunnen vermijden..

Beste vrienden,

Men had het vermoedelijk kunnen verhinderen! Het is een bericht dat je de laatste tijd meer kan lezen in de media.  Een aanslag, of een moord, had vermoedelijk kunnen worden vermeden indien de politie een bepaalde tip nauwkeuriger zou hebben opgevolgd! De schietpartij in Florida had misschien kunnen worden vermeden indien het FBI een waarschuwing ernstiger had genomen!

Het gebeurt zeer dikwijls dat wij worden gewezen op eventuele gevolgen van ons gedrag, en dat wij die waarschuwingen in de wind slaan, dat behoort nu eenmaal tot de menselijke aard. Het is in ons ingebakken. We nemen heel gauw de houding aan van: “Zo’n vaart zal het wel niet lopen. En mij gebeurt dat niet.” Maar het gebeurt je dan toch wel!

Dat is wat de boeken Kronieken uit de Bijbel ons duidelijk willen maken. Ze werden geschreven toen Israël uit de Babylonische gevangenschap mocht terugkeren. Het volk Israël kreeg de mogelijkheid om opnieuw te beginnen. Een nieuw begin voor land en volk. De catastrofe lag achter hen. Het tweede boek kronieken wijst er duidelijk op dat die catastrofe ook vermeden had kunnen worden. Er waren immers genoeg waarschuwingen geweest – genoeg adviezen – die er duidelijk op wezen dat, indien men niet resoluut van richting zou veranderen, de totale ondergang onafwendbaar zou zijn.

De maatschappij had zich in Israël alsmaar meer ontwikkeld naar een ellebogenmaatschappij, het gebeurde steeds meer dat enkele machtigen met het grootste stuk van de koek aan de haal gingen en er voor het grootste deel van de bevolking alleen nog kruimels overbleven. De schaar tussen arm en rijk nam enorm toe, en het grootste deel van de bevolking kwamen in bittere armoe terecht.

Voor de profeet Jeremia was het symbool voor die negatieve ontwikkeling de Sabbat. Daaraan kon je goed vaststellen dat veel mensen steeds meer wilden en nooit genoeg konden krijgen. De grootste sociale verworvenheid van de Israëlitische maatschappij, een rustdag voor iedereen, werd alsmaar meer ondergraven. Een ganse maatschappij werd in onrust gestort. Dit had voor gevolg dat diegenen die reeds veel hadden, nog meer kregen, en dat diegenen die niets bezaten, nog verder in de armoe wegzonken, en zelfs in de slavernij terechtkwamen.

Niet alleen achteraf was het duidelijk dat een dergelijke maatschappij rechtstreeks op een catastrofe af zou stevenen. Jeremia had er voorheen al duidelijk op gewezen dat het zo niet verder kon gaan. Hij had de ondergang reeds voorspeld, maar er had niemand naar hem geluisterd en de catastrofe was over het land gekomen. Het resulteerde in de verovering en bezetting door Babylon, in deportatie, en in de verwoesting van de tempel en van de stad Jeruzalem.

Sarcastischer als het tweede boek kronieken kan je het echt niet uitdrukken: “Het land zal zijn Sabbatjaren vergoed krijgen...” Nu was er rust, alle raderen stonden stil, maar het was te laat. Deze rust was er een als op een kerkhof.

Toen het boek kronieken werd geschreven waren die gebeurtenissen al twee generaties voorbij. Er was nu een kans om opnieuw te beginnen. Maar vooraleer opnieuw te beginnen hebben de auteurs van dit boek hun waarschuwingsboodschap geformuleerd: “Maak niet opnieuw dezelfde fouten. Leer uit fouten van het verleden. Laat het niet toe dat het land terug in de catastrofe terechtkomt.”

Die auteurs hebben niet alleen voor de mensen uit de zesde eeuw voor Christus geschreven. Hun waarschuwingen werden ook niet alleen tweeduizendvijfhonderd jaar geleden in de wind geslagen.

Hoe dikwijls moeten dergelijke zelf veroorzaakte catastrofes nog over landen en staten komen, vooraleer men die waarschuwingen ernstig neemt? Hoe dikwijls willen de mensen dezelfde fouten nog maken, vooraleer ze echt anders gaan denken en handelen? Willen wij de duidelijke tekenen in onze hedendaagse maatschappij dan werkelijk niet zien?

Bij de vraag naar de bescherming van de rustdag op zondag gaat het toch niet om de mogelijkheid om de eredienst te bezoeken! Zien de verantwoordelijken dan niet hoe belangrijk die gezamenlijke rustdag voor iedere enkeling, voor de gezinnen en voor de ganse maatschappij is? Willen wij dan echt niet zien dat een permanent op extreem hoog toerental draaien niet alleen voor motoren schadelijk is? Zijn de duidelijke tekenen van een heel nieuwe maatschappelijke koude al niet overduidelijk voelbaar? Ook bij ons wordt het getal van diegenen die door de mazen van het net vallen steeds groter, en ook bij ons wordt het toekomstperspectief van veel jonge mensen donkerder.

In deze vastentijd wordt veel over ommekeer gesproken. Christenen bedoelen daar doorgaans mee dat men, wanneer men schuld op zich geladen heeft, berouw moet betonen en met een nieuwe lei opnieuw kan beginnen. Maar dat is maar één vorm van ommekeer. Wie verstandig is keert vroeger om. Hij trapt op de rem vooraleer zijn wagen tegen de muur terechtkomt. Want we kunnen de richting nog veranderen, zowel in de politiek, in het milieu, in de economie, in de kerk en in het leven van iedere mens. We kennen de scenario’s toch allemaal zeer goed:  

Wie op school slordig werkt krijgt daar vast en zeker de rekening voor gepresenteerd – en hij zal er vermoedelijk heel zijn leven aan te knabbelen hebben. Wie roofbouw op zijn lichaam pleegt ondermijnt zijn gezondheid en draagt er vroeg of laat de gevolgen van. Wie dronken achter het stuur gaat zitten veroorzaakt vroeg of laat een ongeval – hopelijk alleen maar met blikschade. Wie in onstabiel terrein naar gas boort moet niet verwonderd zijn als er later grote verzakkingen komen. Wie iedereen, zonder adequate controle, zware wapens laat aanschaffen, moet niet verwonderd zijn dat het aantal doden bij schietpartijen sterk stijgt. En een maatschappij die de onderlinge solidariteit heeft verleerd, valt uiteen en provoceert de eigen ondergang.

Er zijn genoeg catastrofen in de wereld die door niemand kunnen worden verhinderd, maar de hoger omschreven catastrofen kunnen worden vermeden. We moeten alleen op de waarschuwingen letten. Nog is er tijd. Tijd om af te remmen, tijd om om te keren – een ommekeer die ieder van ons nodig heeft. Amen.