Blijf in mij (2009)

Voor een personeelsviering kwam een voorstel om met het evangelie te werken van de wijnstok en de ranken.  Een collega wees erop dat dit niet opportuun was.  Zij was op de hoogte van veranderingen die op til waren.  Zij vreesde dat het voorstel van de lezing van de wijnstok slecht zou kunnen overkomen bij bepaalde afdelingen.  Deze afdelingen worden juist weggesnoeid omdat ze te weinig vruchten (geld) opbrengen, terwijl andere afdelingen meer vruchten (geld) in het laatje brengen.  Uit voorzorg is die tekst bij de viering dan niet gebruikt.  We krijgen de tekst te horen in de paastijd.  Hij zegt veel over het masterplan van de Heer.  Maar zijn opzet is niet van bedrijfseconomische aard.

Jezus gebruikt het beeld van de wijnstok en noemt zichzelf de wijnstok.  Bij een wijnstok denken we onmiddellijk aan vruchten, aan trossen druiven.  Om een schone tros te bekomen is er veel werk nodig.  Er moet gesnoeid.  Dit is pijnlijk en onvermijdelijk.  Het moet en meteen betreurt de wijngaardenier dat hij dit doen moet.  De afgesneden rank kan geen vruchten meer voortbrengen.

Het hoofdopzet van Jezus' woord is het wekken van verbondenheid.  "Blijf in mij."  Wie de tekst bij zich heeft, kan tellen hoe vaak dit woord 'blijven en verblijven' gebruikt wordt.  Negen  keren in 8 verzen.  'Blijven', dit is niet statisch bedoeld, maar is voorwaarde om vrucht voort te brengen.

Met het beeld van de wijngaard begint Johannes aan de tweede toespraak van Jezus.  Ze is een aanvulling of een herlezing van de vorige.  We kregen een afscheidstoespraak in meerdere schuifjes.  De eerste rede was eerder christologisch; de tweede is meer kerkelijk en met een ethische inhoud.  Het gaat voor de leerlingen over het verstaan van hun geloof, over het begrijpen van hun situatie in de wereld en over bronnen van hoop.  Hoofdstuk 15,1-17 raakt het fundament van de christelijke gemeenschap.  Het toont de normen die haar regelen.

De tekst over de wijnstok is geen parabel en geen allegorie, maar eerder een metafoor.  Het beeld van de wijngaard is gekend van in het Eerste Testament.  Het duidt daar op het volk Israël.  Het lied van de wijngaard is een zang over de zorg van God voor zijn volk en tevens een klaaglied om het volk dat geen vruchten voortbrengt (Jes.; Psalm 69/70).  Israël is het stekje waar God voor zorgt.  In de afscheidsrede is Jezus zelf de wijnstok, gezonden en geplant door zijn Vader.

Het beeld van de verbondenheid van de ranken met wijnstok, van de leerlingen met Jezus, leidt ons naar de verbondenheid bij de voetwassing.  Jezus heeft als teken van zijn dienstbaarheid de voeten van zijn leerlingen gewassen.  Hij geeft hun daarmee een aanduiding wat ze zelf te doen hebben; dienend tegenover elkaar te staan.  Zo blijven ze verbonden met Hem.

De droom van de rijke oogst en de opbrengst van vruchten geven pastores en catechisten mee aan hun vormelingen.  Jarenlang werd in Jeugd en Gezondheid (nu Kazou) de boom met zijn wortels, stam en takken gebruikt om monitoren in hun bezieling te motiveren.

Wij voeden de verbondenheid met de Heer in het gebed.  De zustergemeenschap van Caritas/Melle woont al een kwarteeuw in een eigen gebouw, los van het psychiatrisch centrum.  Elke dag bidt de gemeenschap in de kapel en viert er eucharistie.  De Heer Jezus zegt in zijn afscheidsrede dat wie verbonden met hem wil leven zich biddend tot de Vader moet richten.  In de glasramen aan de zijkant van de kapel steekt een symboliek van de overgang van chaos naar structuur.  Elkeen staat voor deze opdracht in eigen leven en in dit van zijn/haar gemeenschap.  Een aantal patiënten komen in de psychiatrie vanuit een tijdelijke chaotische toestand op zoek naar houvast en structuur.  De glasramen boven het altaar beelden de wijnstok uit met zijn ranken.  Zij nodigen uit tot gebed:

Ziel van Christus, heilig mij.
Lichaam van Christus, maak mij zalig.
Bloed van Christus, maak mij dronken.
Water uit de zijde van Christus, reinig mij.
Lijden van Christus, versterk mij.
O goede Jezus, verhoor mij.
In Uw heilige wonden, verberg mij.
Laat niet toe, dat ik van U gescheiden word.
Tegen de boze vijand, verdedig mij.
In het uur van de dood, roep mij.
En laat mij tot U komen, opdat ik met uw heiligen U prijze.
In de eeuwen der eeuwen.  Amen.

(Ignatius van Loyola)

"Blijf in mij", de verbondenheid met Jezus is fundamenteel om christen te worden.  (Frisse beschouwingen terzake bij Reinhard Körner, De tijd is rijp).  De verbondenheid met de Heer beperkt geenszins de betrokkenheid op medemensen.  Wie met hen verbonden is, verwoordt hun zorgen.  De innerlijke verbondenheid geeft kracht om moeilijkheden op te vangen wanneer we kiezen voor wie dreigt afgesneden te worden.  Door samen goede vruchten voor te brengen, verheerlijken wij de Vader van Jezus, de ware wijnstok (ZJ 779).