Open ons hart (2006)

Een ontdekkingsreiziger was enkele jaren op verkenning geweest in het oerwoud.
Toen hij eindelijk weer thuis was, getekend door de zware tochten die hij had ondernomen, wilden de mensen weten wat hij had meegemaakt en hoe die streek er uit zag.
Maar hij vroeg zich af hoe hij kon beschrijven wat door hem heenging als hij de pracht zag van die exotische bloemen en hoe hij kon duidelijk maken wat voor een ervaring het was de nachtgeluiden van het oerwoud. Hoe kon hij duidelijk maken welke geur er in de lucht hing en de tegenstrijdige gevoelens die je bekruipen als je een onbekend maar misschien wel gevaarlijk dier tegenkomt. Hij was ervan overtuigd dat de treffendste beschrijving of de mooiste videopname dit niet zouden kunnen overbrengen.
De ontdekkingsreiziger deed wat alle echte ontdekkingsreizigers aanraden. Hij zei tegen de mensen: ‘ga er naar toe en ga zelf ontdekken hoe het is’. Om hen te helpen tekende hij een kaart van de loop van de grote rivier, hij wees hen op opvallende punten langs de route en natuurlijk waarschuwde hij ook voor gevaren. Hij deed er nog een indrukwekkende videodocumentaire bij die alles toelichtte.
De mensen namen dat alles onder hartelijke dank in ontvangst. De kaart werd ingelijst en voorzien van het opschrift ‘gemaakt door de ontdekkingsreiziger zelf’ in het plaatselijke museum opgehangen. De video werd verschillende keren door de locale omroep uitgezonden en er werd zelfs een Oerwoudquiz door de tv uitgezonden. Kopieën van de kaart waren te koop en een DVD van de video. En er waren bezoekers die er zich helemaal op specialiseerden en ze benoemden zichzelf tot oerwouddeskundigen. En inderdaad ze kenden iedere bocht van de rivier, ze kenden iedere stroomversnelling en ieder gevaarlijk punt en ze leidden weer nieuwe mensen op in de kennis van het oerwoud.
De ontdekkingsreiziger zelf was een teleurgesteld man. Ze praatten dan wel over zijn ontdekkingstochten, en ze wisten er wel veel van maar niemand ging er heen. Niemand drong zo echt door tot wat hij had meegemaakt, het bleef aan de buitenkant.

Ik vraag me af of zo ook de situatie over ons geloof beschreven kan worden. Veel mensen kennen de schrift. De bijbel was twee jaar geleden bij een nieuwe vertaling een van de best verkochte boeken en werd zelfs uitgeroepen tot boek van het jaar. Maar begrijpen we ook wat de bijbel te vertellen heeft? Want veel weten over iets en je met die zaak engageren, je van harte verbinden, dat is nog iets heel anders.
Waar staan we met betrekking tot de boodschap van de Schrift en de Profeten? We kennen waarschijnlijk veel verhalen uit de bijbel, want die hebben we al zo dikwijls gehoord. We hebben misschien zelfs wel eens een studie erover gemaakt of hebben een bijbelcursus gevolgd. Maar zijn we er ooit toe gekomen om de woorden en de verhalen van de heilige Schrift in verband te brengen met onze eigen directe levenservaring?
Durven we het aan om de bijbel als geheel tot ons hart toe te laten en niet alleen die facetten die ons direct aanspreken?

Je ziet het bij televisiedominees die een spetterende show van hun diensten weten te maken en mensen gaan helemaal mee, maar als je goed kijkt gaat het meer over hun eigen performance dan over de boodschap van Jezus en al zijn facetten. Het kijkcijfer en de verkoop van boeken is dan belangrijker dan de vraag of mensen hier worden meegenomen in wat Jezus ter harte ging.

Misschien denken wij wel al te gemakkelijk dat dat bij ons anders is….
Ik neem de proef op de som:
wat vindt u van:
draagt elkanders lasten
hoe belangrijk is voor u in het dagelijkse leven: liefde die zich opoffert en wegcijfert?
wat doen we met een uitspraak als: dat een mens omwille van het evangelie huis en haard opgeeft?
hoe komt het toch dat mensen zoals Jezus bijna altijd een vroegtijdige en gewelddadige dood sterven?
Wie zijn vader en moeder meer bemint dan mij, is mij niet waardig…
Horen dit soort uitspraken van Jezus tot onze favoriete teksten?

Liever horen we over de vreugde die het feest van Pasen met zich brengt, over de rechtvaardigen die aan de rechterhand komen bij het laatste oordeel, en over de armen van geest aan wie het Rijk der hemelen wordt beloofd.
En om het nog moeilijker te maken dan bevinden we ons ook nog in goed gezelschap: dat van de apostelen zelf.

Het pleit voor de Schrift dat deze zwakke kanten van de apostelen niet zijn vergeten of in de geschiedenis zijn verdonkeremaand. Zij bleven heel dikwijls op afstand van Jezus, ze luisterden wel maar begrepen het niet. Er werd door Jezus van alles aan hen verteld maar het drong niet door tot in hun hart… dat is zo tot na de verrijzenis toe, tegen de Emmaüsgangers zegt Jezus: ‘wat zijn jullie toch traag van begrip en onverstandig als het gaat om het geloof..’
Lucas vertelt in al zijn verschijningsverhalen hoe Jezus, zoals hij ook al tijdens zijn aardse leven deed, doorging met aan zijn leerlingen duidelijk te maken hoe het echt in elkaar stak:
dat een aarde alleen maar toekomst heeft als mensen werkelijk solidair zijn en elkaar lasten dragen
dat de echte macht alleen kan werken als er bereidheid is om ook lijden op je te nemen,
dat uiteindelijke overwinning alleen mogelijk is als je ook wilt sterven
pas als we iets van deze tegenstellingen met elkaar kunnen verbinden, er iets van gaan aanvoelen, pas dan gaat de schrift voor ons open,
want dan pas gaan we ontdekken dat de boodschap van Jezus veel verder gaat dan welbegrepen eigenbelang of beredeneerd burgermansfatsoen.

Maar om zover te kunnen komen moet eerst gebeuren wat wordt beschreven als “en hij opende hun hart en hun gemoed en hun verstand” zodat ze echt konden gaan begrijpen waar het hem allemaal om ging.

Pas nadat Jezus door de vernedering van de kruisdood was heengegaan en de apostelen de diepste teleurstelling van hun leven moesten ondergaan, kon hun hart en gemoed door Jezus geopend gaan worden
pas toen konden de leerlingen echt een verband gaan leggen tussen alles wat Jezus had gezegd en hun alledaagse leven
en het gaat dan om een ervaring die de leerlingen van Emmaüs verwoordden met ‘ons hart brandde in ons’
pas dan zijn de leerlingen in staat om zaken te verbinden die tot dan toe niet met elkaar te verenigen waren.
Pas dan waren de leerlingen in staat om hun geloof in Jezus te belijden op een wijze als we hoorden in de eerste lezing een van de oudste geloofsbelijdenissen in de kerk.

Gisteren had ik een ervaring die een beetje in de buurt komt.
Ik doe ook mee aan de bijeenkomsten van een van onze kleine geloofsgroepen. U weet wel, een groep van 8 deelnemers, die met enige regelmaat bij elkaar komt om ervaringen en ideeën uit te wisselen over je leven en je geloof.
Deze keer hadden we als onderwerp gekozen: vreugde. Dat sloot mooi aan bij de paastijd zo was het vermoeden vooraf.
Eigenlijk ontdekten we samen precies wat ik zojuist beschreef. Echte diepe vreugde bij een mens, komt alleen maar tot stand door allerlei gebeurtenissen en ervaringen heen die allesbehalve vreugdevol zijn: door pijn, strijd, verdriet, alleenstaan… maar we merkten ook dat alleen al door serieus en intens naar elkaars verhaal te luisteren er ook iets veranderde en dat die pijn en tegenslagen toch niet het allerlaatste hoefden te zijn, zouden kunnen zijn….
je levensverhaal met elkaar echt delen,
we wisten ook dat we dat deden in aanwezigheid van de geest, dat doorbreekt het isolement van het kwaad, van het ‘niets’ in ons leven….
kleine verrijzeniservaringen in ons eigen leven, brandde ons hart niet in ons….
het gebeurt tijdens een maaltijd voor elkaar bereid
het is ook een ‘zien soms even’,
heel kwetsbare en tedere ervaringen waar je zuinig op moet zijn,
maar ze komen voor in ons midden…..

De verschijningsverhalen die Lucas ons vertelt, maken duidelijk hoe de economie van het Godsrijk in elkaar steekt:
we kunnen nog zo belezen zijn in de bijbel
we kunnen nog zo theologische onderlegd zijn
en zo goed in het gesprek over het geloof
maar we komen alleen tot het wezenlijke inzicht als we ons hart en gemoed openen voor Jezus,
als we ons vertrouwen in hem stellen
als we ons in ons dagelijkse leven met hem en zijn wijze van leven engageren, concreet verbinden.

Eeuwenlang hebben christenen een symbool gebruikt om iets van hun geloofsovertuiging omtrent Jezus uit te drukken. Wellicht kan dat gemakkelijk te onthouden beeld ons helpen om de kern van de verkondiging van vandaag vast te houden.
Het was het beeld van een vogel: de pelikaan.
Hij prijkte vroeger dikwijls op de achterkant van het kazuifel, het liturgische kledingstuk van de priester tijdens de mis.
De Pelikaan was een mooi symbool voor Jezus zo vond men.
Men dacht immers dat de pelikaan zijn jongen voedde met het bloed
dat vrijkwam als hij de eigen borst open pikte.
Pijn en nieuw leven
het hoort onlosmakelijk bij elkaar,
jezelf geven voor de ander.
Daarom herkennen de leerlingen Jezus precies op het moment dat hij het brood breekt voor hen.
Als dan hun hart is geopend en het zover is gekomen dat ze hem zo kunnen herkennen
dan krijgen ze ook de zending
om van de Levende te gaan getuigen
tot over de hele wereld
een boodschap
die de aarde een nieuw gezicht geeft.