Beste vrienden,
De teksten van het nieuwe testament, ook dit verhaal uit de handelingen van de apostelen, kan je gewoon zo lezen, en dat is een reëel gevaar! Die tekst werd dan ook eeuwenlang gelezen als een scherpe aanklacht tegen de Joden.
"U hebt de Heilige en Rechtvaardige verloochend, en de vrijlating van een moordenaar geëist.”
Die wijze van denken heeft oneindig veel leed veroorzaakt. Gedurende eeuwen werden Joden voor Godsmoordenaars uitgemaakt. En lang voor de antisemitische gruweldaden van de Nazi’s waren er reeds talrijke anti-Joodse pogroms in het ganse Christelijke Europa. Impulsen daartoe vinden we ook reeds in de schriften van het Nieuwe Testament. De Joden komen er ook daar reeds niet te best uit. Veel Christelijke auteurs uit de eerste eeuw zijn heel erg in de weer om de Romeinse bezettingsmacht vrij te spreken van elke schuld aan de dood van Jezus van Nazareth.
Na het einde van de Joodse oorlog in het jaar 70 hebben veel Christenen geprobeerd om de Romeinen ervan te overtuigen dat zij niet behoorden tot diegenen die de opstand tegen de Romeinen waren begonnen, dat zij geen Joodse sekte waren, dat ze met de Joden eigenlijk niets van doen hadden, en dat ze al altijd aan de Romeinse kant hadden gestaan.
Vandaar dat teksten, zoals die uit de lezing van vandaag, waarin gezegd wordt dat Pilatus zelfs al beslist had om Jezus vrij te laten, helemaal niet zeldzaam zijn. Ook in het Nieuwe Testament worden reeds verwoede pogingen gedaan om elke twijfel weg te nemen over het feit dat Christenen iets tegen de Romeinen zouden hebben.
Als schuldigen blijven dan ook alleen maar de Hogepriester en de Joden over. En daardoor lopen wij steeds weer gevaar, om de teksten van het Passieverhaal en de handelingen van de Apostelen met een anti-Joodse bril te lezen. Dat heeft men dan ook eeuwenlang gedaan, en hier en daar doet men dat nog steeds. En dan wijst men altijd naar diegenen, die klaarblijkelijk toch de schuld voor Jezus’ dood op zich hebben geladen.
Maar opgelet: wie iemand met de vinger wijst moet er altijd aan denken dat er dan drie vingers van dezelfde hand naar hemzelf terugwijzen!
Want wie de Bijbelteksten alleen maar als documenten uit een ver verleden leest, die bereikt maar een heel klein gedeelte. De Bijbelse boodschap spreekt tot ons, en ze spreekt tot ons in onze eigen levenswerkelijkheid en wij moeten ze naar die eigen levenswerkelijkheid vertalen.
Daarom gaat het, wanneer wij die teksten vandaag lezen, niet in de eerste plaats om de Joden in Jezus’ tijd. Dat wordt ons reeds duidelijk wanneer we even nagaan tot wie Petrus in de tekst het woord richt. Petrus richt zich tot zijn volk! En wanneer de Bijbel spreekt over het volk, dan wordt daarmee het volk Gods bedoeld! Maar ook wij behoren tot het volk Gods, dat volk Gods, dat zijn wij! En alle kritiek op het volk Gods, zij het zowel in het oude als in het nieuwe testament, alle kritiek op het gedrag van godsvruchtige mensen, is kritiek op het gedrag van de mensen van vandaag, kritiek op de Kerk en op ons.
Denken wij nu echt dat een Jezus van Nazareth, indien Hij vandaag zou komen, echt alleen maar enthousiast zou zijn over de Kerk? Denken wij dan echt dat Hij vandaag minder kritiek zou hebben als toen op de religieuze functionarissen van zijn tijd? Kritiek op ons, op onze vieringen, op onze manier van leven en op de ambtsdragers in onze Kerk?
En denken wij dan echt dat wij Hem vandaag met begeestering zouden opnemen? Zeker niet! Aan het kruis zouden we hem vermoedelijk wel niet meer slaan, maar Hij zou waarschijnlijk wel voorgoed achter de muren van een gesloten psychiatrie verdwijnen.
Laten we toch even die teksten van het nieuwe testament bekijken, die al diegenen aan de schandpaal zetten die verantwoordelijk zijn voor Jezus’ dood. Maar laten we die teksten dan wel lezen als zouden ze voor ons zijn geschreven. Nemen we het passieverhaal helemaal door en vervangen we overal waar sprake is van de Joden, “de Joden” door “de Christenen”, dan krijgt de tekst een heel eigen betekenis: Maar de vrome Christenen schreeuwden: “aan het kruis met Hem”!
En vervangen we overal waar Jezus tegen de schriftgeleerden ingaat het woord “Schriftgeleerde” door “Pastoor” en “Hogepriester” door “Paus”. Dan beginnen de Bijbelteksten heel vernieuwd en eigentijds tot ons te spreken.
Dan zal werkelijk niemand het nog in zijn hoofd halen om iemand anders met de vinger te wijzen. Want minstens drie vingers van dezelfde hand wijzen dan naar onszelf terug.
Amen