Goddelijke moeder (1997)

×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 198 niet laden

WEINIG BEKEND OVER MARIA


Via de officiële evangelies komen we erg weinig over Maria te weten. Ze duikt even op bij de geboorte en aan het kruis. Een enkele keer daar tussendoor. Haar karakter wordt niet beschreven. We kennen niet eens haar ouders. De enkele discussies tussen haar en Jezus, denk aan de bruiloft van Kana en Jezus opmerking: "Wie is dan mijn moeder?", klinken nogal formeel en zelfs vijandig. Dat komt omdat het gesprekken zijn met een theologische strekking. Bijna alles wat er vanaf de oudheid over Maria werd verteld kwam uit andere bronnen dan de officiële evangelies. Er waren immers meer geschriften dan de vier thans erkende verhalen van Marcus, Mattheus, Lucas en Johannes. Die andere, niet door de kerk erkende bronnen worden apocriefe boeken genoemd. Daarin wordt het leven van Maria gedetailleerd beschreven. Men volgde daarvoor de geijkte methode. Er wordt in het eerste testament naar voorbeelden gezocht van moeders, zoals die van Samuel; er wordt geredeneerd dat de glans van Jezus op Maria zijn weerschijn gehad moet hebben en misschien zijn er ook nog historische herinneringen bewaard. In het algemeen hebben die apocriefe verhalen een sterk legendarische toon. Dat was ook de reden waarom de betreffende geschriften geen officiële erkenning vonden en tegelijk mateloos populair waren bij de gelovigen.

GELOVIGE VOLK VULT AAN

In een van die populaire apocriefe evangelies worden ons de namen verteld van Maria's ouders: Joachim en Anna. Van hen wordt gezegd dat ze te oud en onvruchtbaar waren om een kind te krijgen, naar het model van Elisabeth en anderen. In het Oosten ontstaat ook al spoedig het verhaal dat Maria vanaf de ontvangenis zonder zonde was. De kerk had het er moeilijk mee, maar de opvatting van de gelovigen won steeds meer terrein en einde vorige eeuw werd dit gegeven in een dogma geformuleerd. Bij de opdracht in de tempel op haar derde verjaardag, zo vertelt de tekst, beklom Maria zonder hulp helemaal alleen de trappen van de tempel. Het aardige is dat deze gebeurtenissen, de geboorte en de opdracht, als officiële mariafeesten op de kerkelijke kalender terecht zijn gekomen, terwijl ze gehaald zijn uit niet erkende geschriften. Je zou kunnen zeggen: het gelovige volk heeft het altijd gewonnen van de officiële leer.

MARIA'S OVERLIJDEN

Maria ontmoet Jezus tenslotte weer in Jeruzalem. Als goede joden zijn ze allebei daar om Pasen te vieren. Onder het kruis is het laatste woord van Jezus tot haar en Johannes: "Vrouw zie daar uw zoon." Dit woord heeft vooral een theologische waarde. Maria wordt de moeder van Johannes, dus van de eerste christenge-meente. Maar gelovige lezers hebben er ook uit opgemaakt dat Maria met Johannes naar Efeze gegaan is. Merkwaardig blijft het, dat juist Johannes weinig over Maria schrijft. Over de geboorte van Jezus schrijft hij zelfs niets. Wel komt in een ander boek van hem in de Apocalyps het bekende tafereel voor van het gevecht van de draak en de vrouw. De vrouw met haar kind die door de draak worden bedreigd is duidelijke het beeld van de christengemeente die door vervolging wordt bedreigd, gepersonifieerd in de moeder van die gemeente, Maria. Als een nieuwe Eva zal zij de slang overwinnen. De apocriefe verhalen laten Maria na een verblijf in Efeze, verhuizen naar Bethlehem. Daar zou zij gestorven zijn. Over die dood lopen de visies uiteen. Maar in de meeste verhalen sterft ze in bed, met de leerlingen om zich heen. Om deze reünie mogelijk te maken vertellen de apocriefe evangelies dat sommige leerlingen tijdelijk uit hun graf opstonden, anderen door de geest weggesleurd werden uit verre oorden en hier naar Bethlehem gebracht. De rest van het verhaal volgt het model van Jezus zelf. Maria sterft op zondag. God laat Zich horen in donder en bliksem en drie dagen later vindt men haar graf leeg. De traditie bewaart nog een curieus bewijs voor deze hemelvaart. Bij Maria's sterfbed was alleen Thomas niet aanwezig. Hij was wel onderweg; de Geest droeg hem door het luchtruim, maar Thomas die in Indië een christengemeente had gesticht was te ver weg om op tijd te zijn. Maar, zo wordt verteld, in de buurt van Bethlehem kruisen de banen van hem en Maria elkaar. Als bewijs geeft zij hem haar gordel mee, om twijfelaars te overtuigen.

VOLKSGELOOF WINT VAN DE KERK

U begrijpt dat in de apocriefe boeken dikwijls heel fantastische gebeurtenissen worden vermeld. De kerk had het er moeilijk mee, maar de gelovigen waren er gek op. Dat gaf een spanningsveld. De verhalen werden gedoogd als ze enigszins spoorden met de erkende bronnen, maar dat kon niet verhinderen dat het volk hardnekkig aan de dierbare beelden vasthield en dat het ene na het andere feit terecht kwam op de officiële kalender. In 1950 verklaart Pius XII ook het verhaal van Maria's hemelvaart tot een waarachtig onderdeel van het katholieke geloof. Na zoveel eeuwen vindt het volksgeloof eindelijk erkenning. Overigens heeft men in 1991 een aantal feesten die ontstaan waren uit de apocriefe traditie in rangorde verlaagd.
15 Augustus was al in de vijfde eeuw een Mariafeest in Jeruzalem. Geleidelijk kreeg het steeds meer de inhoud van Maria's overlijden en thuiskomst bij God

VROUW GEVRAAGD

Als je achteraf terugkijkt op de strijd tussen een sobere, terughoudende officiële kerk-leer en een ongebreideld kleurrijk volksgeloof, dan kun je best begrijpen dat de fantasie van mensen soms op hol dreigt te slaan, en de kerk de teugels strak houdt, maar ook dat het hart van de gewone gelovigen richting geeft.
Vergeten we niet dat in de theologie en in de kerk het vrouwelijke ver te zoeken was. De gelovigen hadden behoefte aan de warmte van de moeder, aan een symbool van zomerse vruchtbaarheid, een middelares die een goed woord kon doen bij de strenge, verre afstandelijke vader. En dat heeft het feest van 15 augustus in zich: de rijkdom van de zomer, de vruchtbaarheid van het land, de liefde van de moeder als ook een beeld van God, van onze oorsprong.

KAARS VOOR MOEDER

Lieve kinderen, in België vieren ze vandaag moederkensdag. Wij vieren het feest van Maria. Dus laten alle kinderen, dadelijk onder de collecte, achter in de kerk naar Maria gaan, en dan steek je een kaars op en dan kom ik ook even daar naar toe en dan bidden we even!