Wijnboeren in Franrijk en in ons land zijn tevreden over de oogst. Op Vlaamse velden groeien Pinot noir en chardonnay als nooit tevoren. (DS 2.9.23). In Frankrijk trekt de regering extra miljoenen uit om overtollige wijn te vernietigen en producenten te ondersteunen.
Het ophalen van de opbrengst
In de parabel die Jezus vertelt in het evangelie van Mattheus is de wijnoogst eveneens gelukt. Maar hij zorgt voor veel herrie. Er is een grote onenigheid tussen de eigenaar en de pachters. De man had een schone goed ommuurde wijngaard aangelegd, met een wijnpers en een wijntoren erin. Over de soort druiven wordt niets gezegd, tenzij dat bij de wijnoogst een groot conflict ontstaat met de wijnbouwers. De eigenaar stuurt zijn dienaars en naderhand zelf zijn eigen zoon om de opbrengst in ontvangst te nemen. Maar deze worden mishandeld en zelfs gedood.
Waar komt men terecht wanneer men zich toe-eigent wat niet helemaal van jou is?
Waren er vooraf geen klare afspraken gemaakt? Was er te weinig contact geweest zodat hij, ver weg in de vreemde, geen voeling meer had met de pachters en hun ingesteldheid. Dit alles leidt tot een cascade van geweld, want uit wraak op de dood van zijn dienaars worden de pachters wijnbouwers op hun beurt zelf gedood.
Ik weet niet hoe een bedrijfsdeskundige de situatie zou beoordelen. Gaat het over een top die te ver afstaat van de basis, die onvoldoende weet over wie ze aannemen? Een top die zelf veel wil opstrijken en de pachters slecht vergoedt?
Wij kunnen de landeigenaar begrijpen dat hij andere wijnbouwers zoekt die de opbrengst op de vastgestelde tijd zullen afdragen en die ook om hun werk en inzet erkend worden.
Een lied over de wijngaard
Misschien is dit de eerste boodschap van dit verhaal: zorg ervoor dat de wijngaard goede vruchten voortbrengt. Breng zelf goede vruchten voort.
Dit ligt dan helemaal in de lijn van de mooie tekst van Jesaja over de wijngaard (Jes. 5,1-7). Deze grote profeet bezingt in een lied de wijngaard en drukt daarin zijn liefde uit voor Israël. Israël is een wijngaard en Jahweh, de Heer, hoopt op goede druiven uit zijn wijngaard. Het lied over de wijngaard klinkt als een scherpe kritiek aan het volk Israël omdat het slechts wilde vruchten aanbiedt en geen goede druiven.
De parabel van Jezus bij Mattheus is als een gewetensonderzoek over de geschiedenis van Israël. Hebben ze goede vruchten opgebracht en hebben ze geluisterd naar de dienaars van de Heer? Dit hebben ze inderdaad niet altijd gedaan. God heeft naar hen op bepaalde tijdstippen profeten gestuurd, maar ze werden niet beluisterd. Ze werden zelfs gedood. Dit is een aanklacht die zelfs Jezus aanwendt. “Jeruzalem, Jeruzalem, dat de profeten doodt en stenigt die tot u zijn gezonden! Hoe dikwijls heb Ik uw kinderen willen verzamelen, zoals een kloek haar kuikens verzamelt onder haar vleugels, maar gij hebt niet gewild” (Mt. 23,37).
Ook de zoon van de eigenaar wordt gedood door de wijnbouwers. Hiermee wijst Jezus op zijn eigen dood. Hij is in Jeruzalem en zijn dagen zijn geteld. Hij zal er veroordeeld worden en gekruisigd.
Nieuwe kansen
Jezus hoopt op mannen en vrouwen, op oud en jong om goede vruchten voort te brengen. In de tweede lezing stelt de apostel Paulus enkele van deze goede vruchten voor. “Vestig uw aandacht op al wat waar is, beminnelijk en aantrekkelijk, op al wat deugd heet en lof verdient” (Fil. 4,8).
Samen met de psalmist bidden wij dat God zijn wijngaard beschermt, die op vele plaatsen geschonden is door onze schuld:
“Heer, bekommer u om deze wijnstok,
De stek die uw hand heeft geplant
Het kind dat uzelf hebt grootgebracht” (ps. 80).
De oproep van Paulus en deze van Jezus om goede vruchten voor te brengen blijft geldig in elke tijd, ook in 2023 en de volgende jaren. Dit zei paus Franciscus al drie jaar geleden bij het angelus gebed op deze zondag. Jezus stelt ons met zijn harde veeleisende uitspraken voor onze verantwoordelijkheid. God verwacht vruchten van ons allen die uitgenodigd zijn om in zijn wijngaard te werken. Al vaak hebben de nieuwe pachters, waartoe onze generatie behoort, voor ontgoocheling gezorgd.
Maar wij blijven dankbaar voor de schone vruchten die in Gods wijngaard zijn ontloken. Dit jaar is door een initiatief van de Unesco de aandacht gevestigd op Theresia van Lisieux (1873-1897). Zij is de derde vrouwelijke kerklerares. Heiligen zijn inderdaad de schoonste vruchten in Gods wijngaard. Wij denken ook aan mannen en vrouwen, die gemarteld zijn om hun werk in de wijngaard van de Heer.
“In elke tijd kan wie gezag heeft, ook in de kerk, over het volk van God geneigd zijn eigen voordeel op te zoeken in plaats van het belang van God. Jezus zegt dat het ware gezag ligt in het dienen en niet in het uitbuiten van anderen. Het is Gods wijngaard en niet de onze. Het gezag is een dienst en moet als dusdanig beleefd worden voor het welzijn van allen en voor de verbreiding van het evangelie. Het is erg als we merken dat personen met gezag binnen de kerk hun eigen belang zoeken” (Paus Franciscus, 04.10.2020 -Vatican.va).
We horen in deze woorden van paus Franciscus een geliefde zin van de stichter van de jezuïeten: En todo amar et servir.