Uit liefde (1999)

Wijs elkaar terecht! Dat is niet simpel. Corrigeer elkaar! Wie zit daar op te wachten?

Jezus snijdt in het Evangelie een thema aan dat uiterst actueel is. We leven in de tijd van de multimedia. Dat gaat van radio en televisie, krant, regionale bladen en dorpsbladen als de Poeldijker, tot en met verenigingsbladen en clubbladen. Het omhelst Internet, e-mail en CD-ROM. Het betreft de circulaires, de huis aan huis folders, het reclamedrukwerk, de affiches in de abriâs, billboards, neonreclame enzovoort. Vroeger moesten we het doen met een dorpsomroeper, maar de tijden zijn veranderd. Toch is één vorm gebleven. Die is hetzelfde als toen en nu, dat is de dorpsroddel. Het roddelen, het kletsen, het praten over elkaar, de nieuwtjes en wetenswaardigheden uitwisselen. Wat dat aangaat is ons land met het oog op Willem Alexander niet meer dan een groot dorp.

In zoân tijd van multimedia lijkt het dat als we iets willen zeggen het steeds schreeuweriger moet, steeds opvallender, want al de andere mededelingen worden je ook vanaf de daken toegeroepen, als ik dus nog gehoord wil worden, moet ik ook de grovere machtsmiddelen gebruiken om nog iets te bereiken. Het lijkt soms dat de vrijheid van meningsuiting met ons op de loop gaat en dat we de juiste verhoudingen uit het oog verliezen.

Wat is er nu goed of verkeerd aan deze ontwikkeling. Of is het misschien op zich gewoon een slechte ontwikkeling en zitten er hooguit ook voordelen aan? Of andersom?

Jezus wijst ons een eigen weg. Iemand doet iets verkeerd in jouw ogen. Wat doe je nu?

- Je stuurt een boze brief met copieën aan verschillende betrokkenen, fout.
- Je belt een journalist, fout.
- Je schrijft zelf een artikel voor de krant, fout.
- Je kaart het aan bij vrienden en zet die persoon in de verdomhoek.
- Je stapt naar de rechter, fout.

In die tijd zei Jezus: ÎWanneer uw broeder gezondigd heeft, wijs hem dan onder vier ogen terechtâ.

Jezus hanteert maar één model, zoals altijd, het allermoeilijkste maar ook het allerbeste. Het persoonlijke gesprek. Een gesprek onder vier ogen. Zo moet het beginnen; Îwijs hem dan onder vier ogen terechtâ. Dat hoeft zeker niet tot één gesprek beperkt te blijven. Dikwijls vraagt zoân gesprek tijd. Iemand moet de tijd krijgen om zijn eigen zwakheid, fouten of misvattingen in te zien, te erkennen en een correctie te aanvaarden. En dat is niet gemakkelijk, voor niemand. Tegelijk kan jijzelf zo ook het andere standpunt leren kennen.

Een opvallend voorbeeld is het rumoer rond de nieuw benoemde bisschop van Groningen, Wim Eijk. Ik denk dat menigeen onder u zo langzamerhand het idee heeft dat die bisschop het wel erg bont maakt, dat hij uitspraken doet waarmee hij mensen kwetst, dat hij veel te ongenuanceerd en ouderwets in de pers komt. Menigeen onder u, of in de familie, op het werk of bij de sportvereniging kan dat gemakkelijk denken. Ik denk dat als ik niet méér wist dan wat de kranten schrijven, ik ongeveer hetzelfde zou denken.

Wat ben ik dus blij dat ik Wim Eijk zelf ken. Ik heb hem nog een paar jaar als medestudent meegemaakt. Één ding is voor wie hem kent volkomen duidelijk. Wim zal nooit iets schrijven of zeggen wat tegen de leer of de vaste traditie van de Kerk ingaat. Hij is iemand die loyaal tegenover paus en bisschoppen staat, die geschoold is in de nieuwe theologie van het Tweede Vaticaans Concilie. Hij is bovendien een intelligent en voorzichtig mens die er niet op uit is wie dan ook te kwetsen.

Maar in de krant wordt hij door een paar mensen afgeschilderd als een boeman en nog veel erger. Waar zit nu de fout? De historicus Ton van Schaik, die met dit alles begonnen is, heeft met enkele medestanders de hele reeks fouten gemaakt die hierboven zijn genoemd.

- Hij stuurt een boze brief met copieën aan verschillende betrokkenen.
- Hij belt een journalist.
- Hij schrijft zelf een artikel voor de krant.
- Hij kaart het aan bij vrienden en zet die persoon in de verdomhoek.
- Zij stappen als het kan naar de rechter.

Hoever staat dat alles af van de weg van Jezus. ÎWanneer uw broeder gezondigd heeft, wijs hem dan onder vier ogen terechtâ. Als van Schaik dat gedaan had, was hij waarschijnlijk tot de ontdekking gekomen dat het anders was dan hij dacht. Dan had hij kunnen ontdekken dat zijn eigen visie enige correctie nodig heeft. Want dat is de eerste houding die we nodig hebben, een luisterende houding om te horen of de dingen wel zo zijn als we op het eerste gezicht dachten.

Nu is door heel dit mediageweld een beginnend bisschop beschadigd, hoe dan ook. Zelfs als alles allang weerlegd is, blijven straks journalisten schrijven over de omstreden bisschop van Groningen. Over de rel bij zijn aantreden, over de nooit gepubliceerde teksten etcetera. We hebben gezien wat er gebeurd is met de politieman Lancee. Steeds weer gebeurt het dat mensen vals beschuldigd worden, en voordat de media door heeft dat ze ernaast zit, is er al zoveel schade berokkend dat het niet meer te herstellen is. Wat dat aangaat zou er een 008 nummer mogen komen voor slachtoffers van media-geweld.

In die tijd zei Jezus: ÎWanneer uw broeder gezondigd heeft, wijs hem dan onder vier ogen terechtâ. Eigenlijk zouden wij nu, met dit evangelie in gedachten naar mijnheer van Schaik en en ook naar zijn vrienden moeten stappen voor een gesprek onder vier ogen. Maar wie kent hen? Wie staat in die positie? Waarschijnlijk zullen onze bisschoppen de weg wel bewandelen die zij wijs achten, want zo eindigt Jezus zijn les: ÎWil hij ook naar de Kerk niet luisteren, beschouw hem dan als een heiden of een tollenaarâ, dat is iemand die leeft zonder God, iemand voor wie je dus nog méér moet bidden.

In het groot of in het klein, in alle situaties zien we hoe wijs Jezus woorden zijn. Vragen wij om voorzichtigheid, om tact, geduld en wijsheid. Dat we steeds bij Jezus te rade gaan. Dat we elkaar, als het nodig is, terecht wijzen, uit liefde, uit waarachtige liefde, voor de persoon zelf en voor al de betrokkenen. Dan alleen blijven we in het spoor van Jezus. Amen.